Bu yazıda, intihal nedir, esinlenme nedir, bundan bahsedeceğim.
İntihal nedir?
Kelime anlamı “aşırma” demektir. Alıntı ifadeler için kaynak göstermemektir. Kısaca bir başkasına ait fikri kendi fikrin gibi göstermektir.
ABD’de üniversitelerin ilk dersinde “intihal nedir?” bu öğretiliyor.
İntihal, mahkeme tarafından tespit edilirse 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya para cezası uygulanır.
Neler intihal sayılmaz?
Sayısal veriler, benzerlik bulunan ancak farklı anlamı bulunan cümleler intihal sayılmaz.
Esinlenme nedir:
Kelime anlamı “ilham almak”tır. Diyelim ki, bir yazarın eserini beğendiniz. Bu esere benzeyen bir eser de siz yazdınız. Eğer kendi cümlelerinizle ve kendinize özgü bir şekilde anlatırsanız bu esinlenme olur.
Eski Türk edebiyatında “esinlenmek” kavramına “nazire” denir. Bir şair başka bir şairin şiirlerini beğenirse ona nazire yazardı. Tanzimat edebiyatından örnek verirsek; Ahmet Mithat Efendi’nin “Hasan Mellah” romanı, Alexandre Dumas’ın “Monte Kristo Kontu”na nazire olarak yazılmıştır. Konu bakımından büyük benzerlik gösterirler ama bu intihal sayılmaz çünkü edebiyatta konu almak özgürdür.
Günümüz edebiyatında intihal
Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk’un yazdığı “Beyaz Kale” isimli romanının, Fuat Carım’ın “Kanuni Devrinde İstanbul” isimli kitabından intihal edilmiş satırlar içerdiği, Türkiye’deki gazeteci ve edebiyat eleştirmenlerince tespit edilmiştir. Bu intihali fark eden kişi gazeteci Murat Bardakçı oldu. Bu intihali 2002 yılında fark etti. Bunlar, konu bakımından birbirine benzeyen romanlar ancak cümle olarak birbirine benzeyen noktalar var. Ayrıca bu intihal mahkeme tarafından tespit edilmiş değil. Bazılarınız buna “intihal” de “esinlenme” de diyebilir. Orası okuyucuya kalmıştır. Orhan Pamuk hakkında hep böyle iddialar vardır; Cevdet Bey ve Oğulları (Thomas Mann’ın Buddenbrook Ailesi romanı), Benim Adım Kırmızı (Umerto Eco, Gülün Adı) gibi ama bu romanlarına esinlenme diyebiliriz. Çünkü içinde intihal tespit edilmemiştir bildiğimiz kadarıyla ama büyük benzerlikler vardır.
Elif Şafak ve Mine Kırıkkanat
Elif Şafak’ın “Bit Palas” isimli romanının Mine Kırıkkanat’ın “Sinek Sarayı” romanından intihal yaptığı onaylandı. %5’lik bir intihal tespit edildi mahkeme tarafından. Eğer temyize gidilirse ve onaylanırsa Elif Şafak’ın Bit Palas romanı piyasadan toplanacak, yayınevi olan Doğan Kitap ve Elif Şafak en çok tiraj yapan 3 gazeteden birine intihal yaptıklarına dair mahkeme tutanağını yayınlatacaklar.
Kapanış
Size verdiğim örneklerden de yola çıkarak edebiyatta esinlenme ve intihal yapmak arasındaki ince çizgiden bahsetmeye çalıştım. Buna dikkat edilmelidir.
Umarım yararlı bir sunum olmuştur. Hepinize ileriki tüm günlerinizin güzel olmasını diliyorum.
